روشنایی انسان محور (HCL)
روشنایی انسان محور یا human centric lighting که به اختصار (HCL) نامیده میشود. به تنظیم نورهای مصنوعی و اهمیت نور طبیعی برای حفظ نظم و فیزیک طبیعی
بدن و جلوگیری از بروز اختلال در ریتم شبانه روزی بدن اشاره دارد.در این مقاله از گروه صنعتی مهر به بررسی روشنایی انسان محور می پردازیم .
زندگی انسان ها با نور تداوم پیدا میکند. نیاز به نور قبل از بسیاری از نیاز های دیگر انسان قرار میگیرد. تصور زندگی کنونی بدون نور غیرممکن است. انسان نه تنها برای
دیدن به نور نیاز دارد بلکه بنیان رفتار ها و عادات طبیعی انسان و فیزیک بدن او بر نور نهاده شده است.
طلوع و غروب خورشید زندگی روزانه ما را تنظیم میکند. اما در دنیای امروز انسان همواره در معرض نور های مصنوعی قرار دارد. بنابراین انتخاب مناسب منبع نور و شدت
نور در زمان های مناسب (روشنایی انسان محور) میتواند به افزایش تمرکز و نشاط کمک کند و در کل به نیاز های انسان پاسخ دهد.
ملاتونین در روشنایی انسان محور چیست؟
بدن انسان دارای ساعت درونی خاص خودش است. که به تنظیم چرخه طبیعی ساعات خواب و بیداری کمک میکند و این کنترل تا حدی به تولید ملاتونین بستگی دارد.
تولید ملاتونین به طور طبیعی در بدن تا حدی به میزان نور و روشنایی بستگی دارد.
عوامل موثر در ملاتونین
بنابراین در صبح که نور زیاد است تولید ملاتونین کاهش میابد و مقدار این ماده در بدن انسان کم میشود درنتیجه احساس خواب آلودگی از بین رفته و انسان آماده شروع
فعالیت های روزانه اش میشود. در ساعات پایانی روز نیز ترشح ملاتونین به دلیل کاهش نور افزایش میابد و احساس خستگی و خواب آلودگی در انسان افزایش پیدا
میکند.
در میان اقسام نور، نور آبی با طول موجی کوتاه که از دستگاه های الکترونیکی مانند تبلت، تلفن همراه و نمایشگر رایانه ساطع می شود، در بهم ریختن الگوهای خواب و
چرخه شبانه روزی بدن بیش از سایر نورها تاثیر دارد.
تنظیم نامناسب شدت و رنگ نور موجب به وجود آمدن اختلال در ترشح ملاتونین و در پی آن اختلال خواب انسان میگردد.
نور متناسب با فیزیک بدن انسان
برای دستیابی به نور متناسب با فیزیک بدن انسان باید سه فاکتور شدت نور، زمان و طیف نور را در نظر گرفت.
شدت روشنایی :
شدت نور با کندلا ( Candela) اندازه گیری می شود. Candlepower معمولاً برای مشخص کردن شدت نور در جهات مختلف یک منبع نور به کار برده میشود.
روشنایی (Luminance ) در واقع شدت نوری است که به طور مستقیم از منبع به چشم می رسد.
بالاترین سطح روشنایی که موجب توقف نسبی ترشح ملاتونین میشود معادل ۱۰۰۰ لوکس است.
اگر یک منبع روشنایی در اتاقی داشته باشیم، شدت روشنایی آن منبع بر روی سطوح مختلف با توجه فاصله آن سطوح از منبع متفاوت خواهد بود. بنابراین شدت
روشنایی بر روی میز کار بیشتر از شدت روشنایی بر روی زمین خواهد بود.
بهتر است سطح روشنایی را تا ۳۰۰ یا ۴۰۰ لوکس پایین بیاوریم تا در زمان طولانی از آسیب به چشم و وقوع مشکلاتی مانند خیرگی جلوگیری کنیم.
زمان :
دمای رنگ مناسب برای انسان های مختلف متفاوت است. بنابراین هر شخص باید خود مشخص که چه دمای رنگی مناسب اوست که این عمل با توجه به مشخصه
های روانشناسی افراد صورت میگیرد.
بنابراین نمیتوان یک قاعده کلی برای مدت زمان قرارگرفتن در معرض نور تعیین کرد. همانطور که اشاره شد اگر فرد بر خلاف روال طبیعی در ابتدای روز در معرض نور کم و
در انتهای روز در معرض نور زیاد قرار بگیرد دچار اختلال در نظم بدنش خواهد شد. مواردی مانند قرار گرفتن در معرض نور شدید حتی در زمان های کوتاه نیز موجب تغییر در
نظم طبیعی بدن انسان میشوند.
زمان قرار گرفتن در معرض نور میتواند با توجه به اهداف مختلف متفاوت و نیاز به شدت روشنایی مشخصی را به همرا داشته باشد برای مثال برای مطالعه در زمان
طولانی مدت و یا کار با رایانه و تلفن همراه.
طیف نور روشنایی انسان محور :
همان طور که میدانیم طیف نور مرئی برای چشم انسان محدوده ۳۸۰ تا ۷۸۰ نانومتر را در برمیگیرد. تمامی رنگ های این طیف تنها در صورت وجود سطح روشنایی کافی
برای چشم انسان قابل تشخیص خواهند بود.
طول موج‌های خارج از طیف مرئی برای مقاصد روشنایی مناسب نیستند
زیرا چشم انسان توانایی دیدن َآنها را ندارد. همچنین چشم انسان به برخی از طول موج‌های طیف مرئی حساسیت بیشتری دارد.
میزان حساسیت چشم انسان به این طول موج‌ها با تابع درخشندگی مشخص میشود. که یک تابع استاندارد برای مشخص‌کردن حساسیت یک چشم معمولی در یک
محیط روشن است.
در منحنی مشاهده میشود که چشم انسان بالاترین میزان درک رنگ را نسبت به طیف نور ۵۵۵ نانومتر که درواقع نور سبز است دارد. و همچنین به بالاترین میزان
حساسیت به نور را نسبت به طول موج ۴۶۰ نانومتر دارد که این محدوده متعلق به نور آبی است.
توصیه میکنم این مطالب را بخوانید :
اصول طراحی روشنایی در مراکز اداری، آموزشی، تجاری و درمانی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.