اصول طراحی روشنایی در منازل

اصول طراحی روشنایی در منازل مسکونی، تا حدود زیادی به عادات جامعه، سلایق شخصی افراد و نوع دکوراسیون منزل مرتبط است. به عنوان مثال، در کشورهای اروپایی،مقدار شدت روشنایی متوسط بسیار کمتر از مقدار روشنایی مرسوم در ایران است.گروه صنعتی مهر در این مقاله به بررسی اصول طراحی روشنایی در منازل می پردازد . با ما همراه باشید .

در کشور های اروپایی، افراد اغلب استفاده از نور غیرمستقیم را برای محیطهای مسکونی ترجیح میدهند اما در ایران، استفاده از لوستر های آویزی با نور مستقیم و نیمه مستقیم بیشتر رایج است.

در این بخش توصیه های مربوط به قسمتهای مختلف منازل مسکونی ارائه میشود.

اتاق نشیمن:

در طراحی روشنایی برای اتاق نشیمن بهتر است به موارد زیر توجه شود:

۱_نوع نور

برای اتاق نشیمن استفاده از نورهای گرم(با دمای رنگ پایین) توصیه میشود.

۲_شدت نور

نور مستقیم میتواند باعث بر هم زدن آرامش بصری برای استراحت موقت بر روی مبل شود. لذا توصیه میشود با توجه به اینکه در چنین فضایی، شدت نور متوسط بالایی مورد نیاز است، از نور غیرمستقیم استفاده شود تا آرامش بصری افراد با وجود نور خیره کننده مستقیم سلب نشود.

۳_کارایی بصری

در جایابی چراغها باید توجه شود که انعکاس نور چراغ بر روی صفحه تلوزیون کارایی بصری را کاهش ندهد.

۴_محل مطالعه

با توجه به اینکه از سالن نشیمن ممکن است به عنوان محلی برای مطالعه روزنامه یا کتاب نیز استفاده شود، بهتر است از روشنایی موضعی نظیر چراغ مطالعه دکوراتیو استفاده شود تا ضمن اینکه مقدار نور لازم برای مطالعه تامین میشود، از خیرگی نور،اتلاف بیهوده انرژی و انعکاس نور چراغ بر روی تلوزیون جلوگیری شود.

۵_نوع دکوراسیون

مقدار شدت روشنایی متوسط بهتر است بین ۱۰۰-۲۰۰ لوکس باشد. در صورتی که دکوراسیون منزل شامل المانهای کلاسیک با رنگ چوب است (نظیر مبلمان استیل،کف پارکت چوبی و…) شدت نور پایین و نورهای نیمه مستقیم توصیه میشود. در مورد خانه هایی با مبلمان مدرن، شدت نور بیشتر و نور غیرمستقیم مناسب خواهد بود.

اتاق پذیرایی:

در منازل مسکونی آپارتمانی، ممکن است فضای اتاق پذیرایی از اتاق نشیمن با دیوار جدا نشده باشد و این دو فضا به وسیله نحوه چیدمان مبل و یا… از یکدیگر تفکیک شوند. در طراحی روشنایی اتاق پذیرایی نکات زیر بهتر است مورد توجه قرار بگیرند:

۱_ شدت روشنایی

مقدار شدت روشنایی در اتاق پذیرایی، معمولا بیشتر از هر قسمت دیگری در منزل است. با توجه به علایق جامعه ایرانی با شدت نور بالا، حداقل شدت روشنایی برای اتاق پذیرایی برابر ۳۰۰ لوکس توصیه میشود.

۲_ نمود رنگ

نمود رنگ در سالن پذیرایی اهمیت بسیار زیادی دارد.استفاده از لامپ های با نمود رنگ پایین، زیباییهای طرح و نقش فرش ایرانی و لباسی که افراد به مناسبت مهمانی پوشیده اند را از بین میبرد.

۳_ نورپردازی

با توجه به اینکه ممکن است در سالن پذیرایی انواع تابلوهای تزیینی نصب شوند، نورپردازی موضعی برای این تابلوها نمود بهتری به آنها میبخشد.

۴_ نوع فضا

در صورتی که فضای اتاق نشیمن و پذیرایی مشترک باشد، بهتر است هر دو نوع روشنایی در نظر گرفته شود،یعنی برای نشیمن، نور غیرمستقیم با شدت روشنایی پایین و برای پذیرایی از میهمان، نور مستقیم و نیمه مستقیم با شدت روشنایی زیاد استفاده شود.

آشپزخانه :

آشپزخانه فضایی است که هم به روشنایی عمومی مناسب فضای کار نیاز دارد وهم نورپردازی دکوراتیو در آن اهمیت دارد. برای تامین روشنایی آشپزخانه بهتر است نکات زیر را در نظر داشت :

۱_نور مناسب

 نور عمومی مناسب برای آشپزخانه، نور سفید (با دمای رنگ ۴۰۰۰ کلوین) است. از این رو، توصیه میشود در آشپزخانه از لامپ های با نور سفید استفاده شود. با توجه به وجود وسایلی که تولید حرارت میکنند(نظیر اجاق گاز و سرخ کن و…) استفاده از لامپهای رشته ای و هالوژن باعث انتشار مقدار زیادی حرارت در محیط میشود. همچنین با توجه به اینکه در فرهنگ ایرانی ساعات زیادی از روز در آشپزخانه سپری میشود، لازم است از لامپهایی با مصرف پایین استفاده شود تا از در مصرف انرژی نیز صرفه جویی شود.

۲_میزان نور

برای تامین نور بیشتر در هنگام کار در آشپزخانه، بهتر است از چراغ های LED ال ای دی T8 (باریک با قطر ۱۸ میلیمتر) در فضای زیر کابینت استفاده شود، تا ضمن داشتن نور سفید با نمود رنگ خوب، در کنار نور عمومی آشپزخانه، روشنایی بیشتر باری فضای کار تامین مشود. همچنین با توجه به راندمان بالای الن نوع چراغها و با توجه به اینکه به صورت نور مخفی مورد استفاده قرار میگیرند و منبع نور در معرض درد قرار نمیگیرد،میتوان این چراغها را در طول ساعات نیمه شب نیز روشن نگاه داشت تا در صورتی که افراد منزل بخواهند نیمه شب وارد آشپزخانه شوند، بدون نیاز به روشن کردن چراغ اصلی از روشنایی کم ناشی از این چراغها استفاده کنند.

۳_سبک آشپزخانه

در صورتیکه آشپزخانه از نوع اپن باشد، معمولا نوعی سقف کاذب در آن استفاده میشود. در چنین حالتی از لازم است نورهایی به صورت فروتاب (Downlight) با استفاده از لامپهای خطی LED ال ای دی رفلکتوردار و یا لامپهای COB در نظر گرفته شود. این نورها بیشتر جنبه دکوراتیو بودن دارند. در برخی موارد که سقف کاذب وجود نداشته باشد، از لوستر های آویزی که نور را به سمت پایین هدایت میکنند برای روشن نمودن این ناحیه استفاده میشود.

اتاقهای خواب:

در اصول طراحی روشنایی اتاق خواب، علاوه بر تعیین محل چراغها، باید به دسترسی کلیدهای روشنایی نیز توجه شود که مربوط به مبحث تاسیسات الکتریکی میشود. برای اصول طراحی روشنایی اتاقهای خواب بهتر است به نکات زیر توجه شود:

۱_میزان نور

چراغ اتاق خواب باید به گونه ای باشد که باعث خیرگی نشود. بنابراین آویزان کردن یک لوستر وسط اتاق خواب، میتواند موجب اذیت کردن چشم انسان هنگامی که بر روی تخت دراز کشیده است شود.

۲_نوع چراغ

برای تامین روشنایی عمومی معمولا چراغهای دیواری و چراغهای ایستاده (آباژور) استفاده میشود. همچنین باید امکان کنترل روشنایی از نزدیکترین نقطه به تخت خواب وجود داشته باشد.

۳_زاویه نور

از آنجا که معمولا یک میز توالت نیز در اتاق خواب قرار میگیرد، بهت است نوعی روشنایی موضعی بر روی دیوار و نه بالای سر فرد در نظر گرفته شود و این نکته از این نظر اهمیت دارد که در اغلب موارد، نور موضعی، بالای سر فرد قرار میگیرد. در این وضعیت، هنگامی که فرد میخواهد صورت خود را در آینه تماشا کند، بر روی صورت وی سایه ایجاد شده و روشنایی مناسبی بر روی صورت وجود ندارد. بهتر است چراغها به صورت عمودی و بر روی دیوار قرار گیرند تا چهره فرد را روشن کنند. باید توجه شود که نور این چراغ ها به صورت غیرمستقیم باید به چهره بتابد، در غیر اینصورت، موجب خیرگی و محدود شدن دید فرد میشود.

۴ _  نوع نور

برای اتاق خواب باید از نورهای گرم استفاده نمود. لامپهای روشنایی عمومی و آباژور میتواند از نوع LED ال ای دی (کم مصرف) باشد ولی در مورد لامپ هایی که برای روشنایی موضعی میز توالت مورد استفاده قرار میگیرند، بهتر است لامپهای LED ال ای دی با دمای رنگ ۳۰۰۰-۳۵۰۰ کلوین به کار برده شود که نمود رنگ خوبی دارند و در هنگام آرایش، رنگ واقعی چهره را نشان میدهند

۵_ دائمی یا موقتی بودن نور

برخی از افراد عادت دارند در هنگام خواب از چراغ خواب استفاده نمایند، گرچه در حالت کلی توصیه میشود هر چه اتاق تاریکتر باشد، فرد با آرامش بهتر یه خواب میرود، در عین حال چنانچه قرار باشد روشنایی دایمی در طول شب به میزان کمتر از ۵ لوکس وجود داشته باشد، بهتر است چراغها به صورت دیواری و در ارتفاع کمتر تخت خواب نصب شوند. چنانچه ارتفاع چراغ خواب بالاتر از ارتفاع تخت باشد، نور آن در طول شب باعث آزار چشم مشود. در مورد اتاق خواب کودک وجود نور دائمی توصیه میشود، چرا که تاریکی مطلق ممکن است باعث ایجاد ترس در کودکان شود و هنگامی که کودک در نیمه شب از خواب برخیزد، ممکن است به علت محدود بودن دید، به وی آسیب برسد.

سایر فضاها:

راه پله ها:

برای راه پله ها، قرار دادن یک چراغ در وسط پاگرد پله معمولا کافی است. چنانچه طول پپله ها زیاد باد، ممکن است چراغهای دیواری در طول پله ها نیز نیز مورد استفاده قرار گیرند. معمولا قرار دادن چراغهایی پر کنار راه پله ها و زیر پله ها باعث زیباتر شدن محیط شده و دید بهتری ایجاد میکند. در گذشته اغلب چراغهایی با لامپ های رشته ای معمولی استفاده میشد،ولی امروزه از چراغ های ال ای دی LED برای این نوع روشنایی استفاده میشود که توان مصرفی بسیار کمتر و طول عمر آن بالا تر است.

پارکینگ:

برای روشنایی پارکینگ بهتر است از لامپهای LED ال ای دی (کم مصرف) استفاده شود. در چنین محیط هایی نمود رنگ اهمیت ندارد و معمولا بهتر است از نور با دمای رنگ بالا (۶۵۰۰ کلوین) استفاده شود.

باغچه:

وجود نور در فضاهایی نظیر باغچه هم از نظر زیبایی و هم از نظر امنیتی اهمیت دارد. از آنجا که در خانه هایی با حیاط بزرگ، ممکن است چراغ های داخل باغچه در تمام طول شب روشن بمانند، پس بهتر است از لامپ های LED ال ای دی استفاده شود تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود.

در سایر فضاهایی که که ممکن است در منازل مسکونی وجود داشته باشد، نظیر نمای بیرونی ساختمان ، فضای استخر و سونا و جکوزی، حمام و سرویسهای بهداشتی، متناسب با نوع معماری روشنایی مخصوص طراحی میشود.

منبع : آشنایی با اصول طراحی روشنایی – مهندس کاوه احمدیان

برای آشنایی بیشتر این مقالات رو بخوانید:

تاثیر بصری و عملکرد ادراکی روشنایی LED

آلودگی نوری ، علل، اثرات و راه های مقابله با آن

طراحی روشنایی در اماکن ورزشی

طراحی روشنایی